Εξομολογήσεις μιας ψυχοθεραπεύτριας

Ήμουν ήδη πάνω από δέκα χρόνια σε ψυχοθεραπεία. Όταν όμως ξεκίνησα να βλέπω θεραπευόμενους στα πλαίσια της πρακτικής μου άσκησης, η ζωή μου άλλαξε ριζικά. Άλλαξε ο τρόπος που βλέπω εμένα, τους γονείς μου, τα τραύματά μου, ο τρόπος που στέκομαι απέναντι στην ίδια τη ζωή. Σα να συνειδητοποίησα ξαφνικά πόσο εγωκεντρική ήμουν να βλέπω τα δικά μου θέματα ως τα πιο μεγάλα αυτού του κόσμου, σα να βγήκα από το καβούκι μου και να είδα και λίγο παραπέρα.

Ακούω καθημερινά ιστορίες ανθρώπων που έχουν μεγαλώσει σε δυσλειτουργικό περιβάλλον λόγω οικονομικών δυσκολιών, ψυχοπαθολογίας ή διαζυγίου των γονιών τους. Άλλοι παλεύουν με χρόνιες ασθένειες σωματικές ή ψυχικές ή με κρίσεις πανικού και φοβίες που δεν τους επιτρέπουν ούτε να βγουν από το σπίτι. Κάποιοι θεραπευόμενοι εξαρτώνται τόσο πολύ συναισθηματικά από τον/την νυν ή πρώην σύντροφό τους που δεν μπορούν να απαγκιστρωθούν, να σχετιστούν ισότιμα και να αναπτυχθούν. Στα Εργαστήρια Αποτελεσματικού Γονέα από την άλλη, συναντώ γονείς που συχνά άθελά τους αναπαράγουν τα πρότυπα των δικών τους των γονιών και όποτε το συνειδητοποιούν γεμίζουν ενοχές. Κάποιοι με αφορμή την εκπαίδευση, ανακαλύπτουν ξαφνικά πως το πρόβλημα δεν το έχει το παιδί τους, αλλά η σχέση με τον/την σύντροφό τους.

Το μοίρασμα

«Αν ήξεραν πόσο με ωφελούν, θα ζητούσαν να τους πληρώνω εγώ τη συνεδρία», λέω συχνά στην επόπτριά μου για τους θεραπευόμενους. Η απόλυτη παρουσία στο εδώ και τώρα που απαιτεί η ψυχοθεραπεία, αλλά και η βαθιά σύνδεση με τον Άλλο, που μερικές φορές φτάνει σε αυτό που αποκαλούμε «σχεσιακό βάθος», με κάνουν να βιώνω συχνά τη συνεδρία ως μια εμπειρία σχεδόν υπερβατική. Δυο ανθρώπινες ψυχές που συναντιούνται, η βαθιά αυτοαποκάλυψη, το ξεγύμνωμα, η έκφραση της αδυναμίας, το μοίρασμα της χαράς, συχνά από ανθρώπους που δεν το τόλμησαν ποτέ πριν στη ζωή τους, είναι η μεγαλύτερη ευλογία και το πιο σπουδαίο δώρο που έλαβα ποτέ.

Κι όλος αυτός ο πόνος, πώς αντέχεται;

Ώρες ώρες οι φίλες μου απορούν μαζί μου. Και πράγματι κάποιες συνεδρίες, κάποιοι θεραπευόμενοι, κάποιες μέρες είναι πιο δύσκολες από τις άλλες. Μερικά θέματα που ανοίγονται, σα να σκαλίζουνε δικά μου τραύματα και αναδύονται συναισθήματα έντονα. Άλλοτε ο πόνος του θεραπευόμενου είναι αβάσταχτα βαρύς. Τα ερωτήματα είναι συχνά πολλά και όλο επανέρχονται: κατά πόσο τελικά μπορώ να βοηθήσω τους θεραπευόμενους όταν το πρόβλημα που τους απασχολεί είναι χρόνιο ή/και δεν εξαρτάται από τους ίδιους; Πώς μπορώ να στηρίξω ανθρώπους που τους έχει χτυπήσει τόσο αλύπητα η μοίρα χωρίς να καταρρακωθώ κι εγώ η ίδια; Και πόσο τελικά ηθικό είναι να βγάζω εγώ τα προς το ζην από τον πόνο του Άλλου;

«Το εργαλείο του προσωποκεντρικού συμβούλου είναι ο ίδιος του ο εαυτός», μας έλεγαν στη σχολή. Με συνεχή προσωπική θεραπεία και συστηματική εποπτεία γίνονται λιγότερα λάθη αλλά και το φορτίο του πόνου όλο και πιο διαχειρίσιμο. Η δουλειά μου ως ψυχοθεραπεύτριας είναι από τις πιο μοναχικές αυτού του κόσμου. Είναι συχνά και από τις πιο βαριές. Και τότε, αναγκάζομαι να παραδεχτώ πως δεν μπορώ να προσφέρω τίποτα παραπάνω από το να βοηθήσω έναν συνάνθρωπο, ως άλλος Σίμωνας ο Κυρηναίος, να κουβαλήσει τον σταυρό του.

Πόσα να χωρέσεις;

Είναι κι εκείνοι οι θεραπευόμενοι που θεωρώ ως «δύσκολους»: είτε με «περιμένουν στη γωνία» μέχρι να με εμπιστευτούν ή δοκιμάζουν τα όριά μου, κάνοντας τα πάντα για να καταχραστούν τον χρόνο μου. Είναι ένα στοίχημα για εμένα να πρέπει να αντιπαρατεθώ μαζί τους με τρόπο υγιή κι εποικοδομητικό για τους ίδιους αλλά και για την θεραπευτική σχέση. Άλλες φορές η δυσκολία έγκειται στο να βάζω στην άκρη τα δικά μου συναισθήματα, όσο έντονα κι αν αναδύονται από την διήγηση, αν κρίνω πως δεν είναι βοηθητικά για τον θεραπευόμενο. Ή όταν συνειδητοποιώ πως έχω σύγκρουση αξιών, όταν όσα ακούω  δυσκολεύομαι να τα χωρέσω και φοβάμαι μήπως έτσι γίνομαι λιγότερο βοηθητική. Είναι ένας συνεχής αγώνας η διεύρυνση. Ευτυχώς υπάρχει πάντα το στήριγμα της συνεχούς προσωπικής θεραπείας και εποπτείας.

Ασκήσεις ταπεινότητας

Στην πρώτη συνεδρία γνωριμίας, κάθε φορά που κάποιος υποψήφιος θεραπευόμενος με ρωτάει αν θεωρώ πως είμαι σε θέση να τον βοηθήσω με το αίτημα που φέρνει και πόσο χρόνο θα μας πάρει, εγώ ομολογώ πως δεν ξέρω και πολλά. «Έχω εμπιστοσύνη στο δυναμικό του οργανισμού σας», απαντώ. «Εγώ θα σταθώ ενεργά στο πλάι σας, ταπεινός συνοδοιπόρος στο ταξίδι της προσωπικής σας ανάπτυξης». Το ότι λόγω εκπαίδευσης μου είναι εύκολο να βλέπω την «μεγάλη εικόνα» δεν με καθιστά και αυθεντία. Απαιτεί πολλή ταπεινότητα η Προσωποκεντρική Προσέγγιση. Είναι όμως και βαθιά απελευθερωτική για εμένα η ιδέα πως ο κάθε άνθρωπος έχει την δική του «τάση πραγμάτωσης» η οποία θα ξεδιπλωθεί, κανείς δεν ξέρει σε ποιό βαθμό και με ποιό ρυθμό, εφόσον εγώ του προσφέρω ένα ασφαλές περιβάλλον, με όση ενσυναίσθηση, αποδοχή και αυθεντικότητα διαθέτω.

Άνθρωποι που ανθίζουν σα να ήρθε η Άνοιξη

Είναι μεγάλη ικανοποίηση να βλέπω τους θεραπευόμενους να ανθίζουν, συχνά εκεί που δεν το περιμένω. Άνθρωποι που βγήκαν από άρρωστες σχέσεις, άνθρωποι που έμαθαν να διαχειρίζονται τα δύσκολα που τους έστειλε η μοίρα, που στάθηκαν στα πόδια τους, που πήραν δύσκολες αποφάσεις και άλλαξαν τη ζωή τους ριζικά . Είναι και άλλοι πάλι στους οποίους οι αλλαγές έρχονται πιο αργά αλλά σταθερά. Ακόμη και η συντήρηση της παρούσας κατάστασης και η αποφυγή υποτροπής, με λίγη περισσότερη επίγνωση, θεωρείται μερικές φορές επιτυχία.

Είναι μεγάλη η συγκίνηση όταν συνειδητοποιούν και οι ίδιοι οι θεραπευόμενοι πόσο καλά αισθάνονται, «έτσι, χωρίς λόγο προφανή» όπως λένε. Άνθρωποι που σπάραζαν στο κλάμα καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας ή που δυσκολεύονταν στην αρχή να ξεκλειδώσουν συναισθηματικά έστω και τόσο δα, έρχεται η στιγμή που μου ανακοινώνουν πως δεν χρειάζονται πια την βοήθειά μου. Κι εγώ, που δεν υπήρξα ποτέ μητέρα, τους αποχαιρετώ με λίγη νοσταλγία αλλά και πολλή ικανοποίηση, σα να βλέπω τα παιδιά μου να μεγαλώνουν και να φεύγουν από το πατρικό το σπίτι για να συνεχίσουν τη ζωή τους.

Αποφάσισα να γίνω ψυχοθεραπεύτρια σε μια ώριμη πια ηλικία. Αναγκάστηκα να κάνω αλλαγή καριέρας και να αφήσω την ασφάλεια του γνώριμου. Δεν μετάνιωσα όμως ποτέ για την επιλογή μου, γιατί είμαι γεννημένη μαθήτρια και οι θεραπευόμενοι είναι οι καλύτεροι δάσκαλοι που θα μπορούσα να έχω στη ζωή μου. Δουλεύοντας online έχω έρθει σε επαφή με ανθρώπους από κάθε γωνιά της Ελλάδας και της Ευρώπης∙ από την οθόνη του υπολογιστή μου ταξιδεύω σε ολόκληρο τον κόσμο και σήμερα νιώθω πιο πλούσια σε εμπειρίες από ποτέ. Είμαι επιτέλους ευγνώμων που νιώθω πως βρήκα τον δρόμο μου. Έναν δρόμο δύσβατο πολλές φορές, με πολλή ματαίωση αλλά και άλλη τόση ικανοποίηση, γεμάτο με ανθρώπινη επαφή.

References

Buber, M. (2012). I and Thou. eBookIt. com.
Gordon, T. (2003). Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα. Μια πρωτοποριακή μέθοδος εκπαίδευσης γονέων για την ανατροφή υπεύθυνων παιδιών. Αθήνα: Gordon Hellas, ΜΑΡΤΗΣ.
Mearns, D., & Thorne, B. (1988). Person-centred counselling in action. London: Sage Publications.
Rogers, C.R. (1961). On becoming a person. Oxford, England: Houghton Mifflin.
Rogers, C. R. (1980). A way of being. Boston: Houghton Mifflin.
Rogers, C. R. (1957). ‘The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change’. Journal of Consulting Psychology, Vol. 21, pp 95–103.