Άντρες και ψυχοθεραπεία: μυστικά και ψέματα

Άντρες και ψυχοθεραπεία: μυστικά και ψέματα

Μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούσαμε την ψυχοθεραπεία ως σχεδόν αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση. Σαν κάτι όμως να έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Τι σπρώχνει τον
σύγχρονο άντρα να απευθυνθεί σε έναν θεραπευτή ή μια θεραπεύτρια; Σε τι διαφέρει άραγε ένας θεραπευόμενος από μια θεραπευόμενη;

Τι λένε τα στατιστικά στοιχεία

Παγκοσμίως οι άντρες παρουσιάζουν το τριπλάσιο ποσοστό αυτοκτονιών από τις γυναίκες. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό για την Ψυχική Υγεία στις
Η.Π.Α., οι άντρες τείνουν πολύ περισσότερο από τις γυναίκες να χρησιμοποιούν σχεδόν όλους τους τύπους ναρκωτικών και να καταλήγουν στα επείγοντα ή σε θάνατο από
υπερβολική δόση. Με μια πρώτη ματιά φαίνεται λοιπόν σα να υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στα τραγικά αυτά ποσοστά και στην χαμηλή έκφραση συναισθήματος αλλά και
στην σπάνια αναζήτηση ψυχολογικής στήριξης από πλευράς του ανδρικού φύλου.
Στο βιβλίο του Σπάζοντας τους Φραγμούς στην Ψυχοθεραπεία των Ανδρών: Διαπιστώσεις και Καινοτομίες, ο Aaron Rochlen, κατηγοριοποιεί την συμπεριφορά του
παραδοσιακού τύπου άνδρα σε εφτά βασικά χαρακτηριστικά: αποφυγή της θηλυκότητας, ομοφοβία, αυτοπεποίθηση, επιθετικότητα, κατάκτηση στόχων, επικέντρωση στο σεξ και περιορισμένη συναισθηματική έκφραση. Μήπως ένας τέτοιος άντρας νιώθει αμηχανία στην ιδέα του να κάτσει στην πολυθρόνα του ψυχοθεραπευτή και να διηγηθεί σε έναν άγνωστο όλα όσα τον βασανίζουν;

Τα μυστικά

Τι διηγούνται όμως οι άντρες στις συνεδρίες; Πολλοί άντρες υποχρεώνονται από την σύντροφό τους να μπουν σε συμβουλευτική ζεύγους ή σε ατομική θεραπεία γιατί το ταίρι τους πιστεύει πως μόνο έτσι μπορεί να σωθεί η σχέση τους. Άλλοι, αναγκάζονται από ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως κρίσεις πανικού. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο,
αρκετοί άντρες αναζητούν θεραπεία προκειμένου να διαχειριστούν έναν χωρισμό ή μια ερωτική απογοήτευση. Υπάρχουν βέβαια και όσοι επιλέγουν να μπουν σε θεραπεία
έχοντας ως αρχικό αίτημα την αναζήτηση αυτογνωσίας.

Οι περισσότεροι αναγνωρίζουν την θεραπευτική σχέση ως τον μόνο ασφαλή χώρο όπου μπορούν να εξομολογηθούν τον πόνο, την αγωνία, την ανασφάλεια που τους γεννάει η σύγχρονη πραγματικότητα: άντρες που είδαν τα εισοδήματά τους να συρρικνώνονται, άντρες που αναρωτιούνται αν θα καταφέρουν να δημιουργήσουν οικογένεια ή αν περνάει πια η μπογιά τους στο άλλο φύλο. Σε άλλους λείπουν τα παιδιά τους γιατί μετά το διαζύγιο η επιμέλεια ανατέθηκε στην μητέρα. Άντρες συχνά σε απόγνωση που δεν
τολμούν να εκφράσουν την ευαλωτότητά τους ούτε καν στους κολλητούς τους ή στην σύντροφο.
Οι νεότεροι πάλι, όσοι τώρα βγαίνουν στην αγορά εργασίας βρίσκονται σε αδιέξοδο για άλλους λόγους: τα όπλα που τους έδωσε η οικογένεια δεν ανταποκρίνονται στις
απαιτήσεις των σύγχρονων σχέσεων, ενώ οι ίδιοι δεν μπορούν να εξελιχθούν επαγγελματικά σε μια οικονομία που έχει καταρρεύσει. Φαίνονται σα να έχουν ξεφύγει
αρκετά από το στερεότυπο του άνδρα – κυνηγού αλλά δεν έχουν άλλα σταθερά σημεία αναφοράς που να αντισταθμίζουν το κενό.

Τα ψέματα

Είναι δύσκολο να πει κανείς αν οφείλεται περισσότερο σε βιολογικά αίτια ή στα κοινωνικά στερεότυπα το ότι οι άντρες παρουσιάζουν ένα προφίλ ως πιο διανοητικοί και σε πολύ λιγότερη επαφή με το συναίσθημα από όσο οι γυναίκες. «Οι άντρες δεν κλαίνε!» ακούμε συχνά τις Ελληνίδες μανάδες να λένε στους πιτσιρικάδες. Μήπως δεν είμαστε όλοι λίγο πολύ συνένοχοι για αυτό τον μύθο του δυνατού και σιωπηλού άνδρα;
Είναι ψέματα ότι οι άντρες δεν πονάνε, ότι δεν έχουνε διλήμματα, ότι όλη η ζωή τους περιστρέφεται γύρω από το σεξ και τα χρήματα. Πολλές φορές νιώθουν ευάλωτοι και
μόνοι. Απογοητεύονται που συχνά δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις κοινωνικές επιταγές και συχνά χάνουν την εσωτερική εστία αξιολόγησης παρασυρμένοι από έναν
ρόλο που τους έχει επιβληθεί έξωθεν. Έχουν αγωνίες και φόβους που σα να μην τους επιτρέπεται να μοιραστούν.

Από την μυθολογία μέχρι και στα social media προβάλλεται το πρότυπο του άντρα – ήρωα, του δυνατού και σκληρού. Μήπως όμως η δύναμη κρύβεται στην ευαλωτότητα;
Μήπως ήρθε η ώρα ο καθένας να έρθει αντιμέτωπος με τους δικούς του, εσωτερικούς δαίμονες και όχι με εξωτερικούς εχθρούς; Η ψυχοθεραπεία μοιάζει ένας καλός τρόπος να αναγνωριστούν τα τραύματα αλλά και να αναπτυχθεί ο καθένας με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Εσύ, είσαι έτοιμος να μπεις σε θεραπεία;

Βιβλιογραφία:

Rochlen, A., & Rabinowitz, F. (Eds.). (2013). Breaking barriers in counseling men: Insights and innovations. Routledge.
Schmid, P. F. (2001). Authenticity: The person as his or her own author. Dialogical and ethical perspectives on therapy as an encounter relationship. And beyond.
Rogers’ therapeutic conditions: Evolution, theory and practice, 1, 213-228.

https://www.who.int/gender/other_health/genderMH.pdf

Συγγραφέας:

Μαρία Μαγγανάρη
MSc in Person – Centred Counseling and Psychotherapy
P.E.T., T.E.T., M.B.A.