Το δώρο της αποδοχής

“Μπορείς να σταθείς μπροστά στον καθρέπτη και να αποδεχτείς πραγματικά αυτό το μοναδικό και εξαιρετικό έργο τέχνης σε εξέλιξη που σε κοιτάζει;”

Marquita Herald

 

Στο Λεξικό Ψυχολογίας της Αμερικανικής Ένωσης Ψυχολόγων, η αποδοχή ορίζεται με δύο τρόπους:

1. Θετική στάση απέναντι σε μια ιδέα, μια κατάσταση, ένα πρόσωπο ή μια ομάδα. Στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας και της συμβουλευτικής, είναι η στάση αποδοχής και μη επίκρισης του θεραπευτή ή συμβούλου ψυχικής υγείας, που επιδεικνύει σεβασμό και αναγνώριση στον θεραπευόμενο ως πρόσωπο.
2. Αναγνώριση. Στο πλαίσιο της απεξάρτησης από ουσίες και άλλους εθισμούς, είναι σημαντικό για ένα άτομο να αποδεχτεί ότι το ίδιο αντιμετωπίζει πρόβλημα, έτσι ώστε η οποιαδήποτε παρέμβαση να είναι αποτελεσματική.

Σύμφωνα με την Προσωποκεντρική Προσέγγιση, μία από τις έξι αναγκαίες και επαρκείς συνθήκες ώστε να επέλθει η θεραπεία είναι αυτή της Άνευ Όρων Αποδοχής. Ο Carl Rogers δεν υποστηρίζει πως ο θεραπευτής οφείλει να συμφωνεί με τον θεραπευόμενο. Εννοεί όμως πως είναι σημαντικό να δείχνει αποδοχή, να ακούει χωρίς να κρίνει, ακόμη κι όταν δεν συμφωνεί με τις συμπεριφορές ή τις αξίες του θεραπευόμενου. Με τον τρόπο αυτό, ο δεύτερος απελευθερώνεται σιγά – σιγά από τους όρους αξίας  και επιτρέπει στον εαυτό του να έρθει σε επαφή με τα βαθύτερα συναισθήματά του. Η άνευ όρων αποδοχή είναι μια εσωτερική στάση και όχι μια τεχνική ή δεξιότητα. Είναι μια ολόκληρη κοσμοθεωρία που βασίζεται στην αρχή πως η υποκειμενική εμπειρία έχει πάντοτε αξία να αναγνωριστεί και να τιμηθεί.

Η αποδοχή είναι μια ποιότητα – κλειδί για την ευτυχία σύμφωνα με τον Βουδισμό. Το αξίωμα πως «η επιθυμία είναι η πηγή κάθε πόνου» μπορεί να ερμηνευτεί πως η μη αποδοχή της παρούσας πραγματικότητας οδηγεί στην δυστυχία.

Η αποδοχή είναι μάλιστα θεμέλιος λίθος της μεθόδου των 12 βημάτων για την απεξάρτηση από τον αλκοολισμό, από τότε που γράφτηκε το πρώτο βιβλίο «Ανώνυμοι Αλκοολικοί» το 1939.

Από την άλλη, χρειάζεται να διαχωρίσουμε την αποδοχή από την παραίτηση. Το να αποδεχτούμε ότι υπάρχουν καταστάσεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε ή άτομα που δεν μας είναι ευχάριστα, μας επιτρέπει να εστιάσουμε σε όσα μπορούμε να ορίσουμε, διευκολύνοντας την θετική αλλαγή. Το να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για όσα απολαμβάνουμε, δεν μας καθιστά αδρανείς. Απλώς, αντί να αντιδρούμε στις παρούσες συνθήκες, επιδρούμε πάνω στο περιβάλλον μας με όσους πόρους έχουμε, προς την κατεύθυνση που εμείς επιθυμούμε.

 

Αποδοχή προς το διαφορετικό

Κάθε τι καινούριο και διαφορετικό, ένα άτομο, μια ομάδα, μια κουλτούρα, έρχεται να αμφισβητήσει και ίσως με έναν τρόπο και να αποδομήσει τα ήδη οργανωμένα νοητικά μας σχήματα.  Ενδέχεται ο οργανισμός να αντιληφθεί το διαφορετικό ως απειλητικό για την αυτοεικόνα του, να αρνηθεί να το αποδεχτεί και να επιχειρήσει να του επιτεθεί. Όσο περισσότερο ισχυρή αίσθηση του εαυτού μας έχουμε και όσο καλύτερα είμαστε σε επαφή με όσο γίνεται περισσότερες και διαφορετικές πλευρές μας, τόσο πιο ευέλικτοι και ανοιχτοί θα είμαστε στο διαφορετικό, το καινούριο και το ξένο.

 

Αποδοχή προς εαυτόν

Ως αυτό- αποδοχή μπορούμε να ορίσουμε την αποδοχή όλων των χαρακτηριστικών μας, συναισθημάτων και πράξεων, θετικών και δυσάρεστων. Το ξαδελφάκι της αυτό-αποδοχής, η αυτοεκτίμηση αναφέρεται επίσης στη σχέση με τον εαυτό μας. Εστιάζει όμως στην εκτίμηση που έχουμε για τις δυνατότητές μας, ενώ η αυτό-αποδοχή στο αν αποδεχόμαστε ότι είμαστε αυτοί που είμαστε.

Ενοχές και ντροπή είναι συχνά συναισθήματα που τρέφουμε απέναντι στον εαυτό μας. Ο τυραννικός αυτός εσωτερικός κριτής που αρνείται να μας αναγνωρίσει το μέγεθος των επιτευγμάτων μας αλλά επιμένει να υπερτονίζει τα ευάλωτα σημεία μας, δημιουργήθηκε βάσει των όρων αξίας που έχουμε ενδοβάλει από τους σημαντικούς άλλους κατά την παιδική μας ηλικία. Αντί να αισθανόμαστε ότι γινόμαστε όλο και πιο σοφοί μέσα από τις εμπειρίες μας, τις αποτυχίες και τα λάθη μας, συχνά κουβαλάμε ένα αβάσταχτο φορτίο από ενοχές, ντροπή και τύψεις. Μεταφράζουμε την ευαλωτότητά μας ως απόδειξη ότι δεν αξίζουμε να αγαπηθούμε.

 

Πώς να αυξήσουμε την αποδοχή μας;

1. Πρόσεχε τις κακές παρέες:

Είναι σημαντικό να περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους που μας αποδέχονται και που πιστεύουνε σε εμάς. Όπως χαρακτηριστικά λέει και ο Πήτερ Χ. Διαμαντής, είμαστε ο μέσος όρος από τα πέντε άτομα που συναναστρεφόμαστε περισσότερο συχνά. Χαρακτηριστικά όπως ο φόβος, η απαισιοδοξία και η κακή διάθεση είναι μεταδοτικά σαν το κρυολόγημα.

 

2. Δεν είναι όλα λευκό ή μαύρο:

Ένα σημαντικό βήμα προς την αποδοχή είναι να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε με όρους «σωστό – λάθος». Είναι σημαντικό να ασκούμε την ήρεμη παρατήρηση, να είμαστε σε επαφή με όσα συμβαίνουν στο σώμα μας, στην αντίληψη και στο συναίσθημά μας απέναντι στα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα, όσο γίνεται χωρίς επίκριση. Τίποτα και κανένας δεν είναι τέλειος, όλοι όμως αξίζουμε να αγαπηθούμε.

 

3. Βγες από το καβούκι σου:

Όταν παραμένουμε πεισματικά στην περιοχή ασφαλείας μας, ελαχιστοποιούμε τις πιθανότητες να βιώσουμε εμπειρίες και να γνωρίσουμε άτομα που θα μας βοηθήσουν να διευρυνθούμε. Αντί να δημιουργούνται νέες συνάψεις στον εγκέφαλό μας, κλαδεύονται και οι παλιές και σιγά -σιγά η αποδοχή και ο κόσμος μας μικραίνει.

 

4. Είναι εντάξει να μην είμαστε εντάξει:

Όπως και όλες τις ποιότητες, έτσι και την αποδοχή όλοι την κατέχουμε αλλά χρειάζεται να την ακονίζουμε συχνά. Ας ξεκινήσουμε από το να αποδεχόμαστε πως είναι εντάξει κάποιες φορές να μην δείχνουμε αποδοχή. Θα έχουμε πρόοδο και παλινδρομήσεις, άλλοτε θα τη νιώθουμε πιο εύκολα και άλλοτε πάλι όχι.

 

5. Θετικές δηλώσεις:

Οι θετικές δηλώσεις είναι σύντομες φράσεις σε ενεστώτα χρόνο με τις οποίες δηλώνουμε ότι έχουμε ήδη κατακτήσει όσα επιθυμούμε:

• Μου επιτρέπω να κάνω λάθη και να μαθαίνω από αυτά.
• Είμαι εντάξει ακριβώς όπως είμαι, αξίζω την αγάπη, αποδέχομαι τον εαυτό μου ακριβώς όπως είμαι.
• Η μοναδικότητά του κάθε ανθρώπου είναι ευλογία
• Είμαι ανοιχτός/ή σε νέες εμπειρίες
• Δρω για να επιτύχω τους στόχους μου στο μέλλον και όχι σύμφωνα με το παρελθόν μου.

 

Αποδοχή σε αντίξοες συνθήκες

Κι όταν οι συνθήκες είναι υπερβολικά δύσκολες; Όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια μεγάλη απώλεια, ένα πένθος ή μια δυστοπική συνθήκη όπως αυτή της καραντίνας εξαιτίας της πανδημίας; Όταν η απώλεια είναι μεγάλη ή όταν η αβεβαιότητα δημιουργεί μια έντονη αίσθηση απειλής, χρειάζεται καταρχάς να αποδεχτούμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης.

Επόμενο βήμα, η αποδοχή προς εαυτόν, προς όλα τα συναισθήματα που ενδεχομένως μας αναδυθούν. Νιώθουμε θλίψη, θυμό, απόγνωση; Είναι εντάξει να δώσουμε χώρο και χρόνο στον εαυτό μας ώστε όχι μόνο να αναγνωρίσουμε αλλά και να μείνουμε με αυτά τα συναισθήματα. Ίσως χρειαστούμε τη στήριξη του υποστηρικτικού μας πλαισίου ή αναζητήσουμε την βοήθεια κάποιου συμβούλου ψυχικής υγείας ώστε να τα διαχειριστούμε.

Όταν το συναισθηματικό πλημμύρισμα καταλαγιάσει, θα είμαστε περισσότερο έτοιμοι να αποδεχτούμε τις αντιξοότητες. Το επόμενο βήμα είναι να δράσουμε, να βρούμε τη νέα μας κανονικότητα μέσα στη δυστοπία και στο πένθος, να αποκτήσουμε μια όσο γίνεται καλύτερη ποιότητα ζωής παρόλα αυτά.

Δεν έχουμε τον έλεγχο πάνω σε όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή. Όταν το αποδεχτούμε, είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε την ευθύνη για όλα όσα μπορούμε να αλλάξουμε. Κυρίως εμάς τους ίδιους.

 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Ashear, V. (2015). Self-Acceptance: The Key to Recovery from Mental Illness. Central Recovery Press, LLC.

Brach, T. (2012). Radical acceptance: Awakening the love that heals fear and shame. Random House.

Brown, B. (2010). The gifts of imperfection: Let go of who you think you’re supposed to be and embrace who you are. Hazelden Publishing.

Gottman, J; 1999; The Marriage Clinic: A Scientifically Based Marital Therapy; p.35; W.W. Norton & Co; New York, NY.

Guise, S. (2015). How to be an imperfectionist: The new way to self-acceptance, fearless living, and freedom from perfectionism. Selective Entertainment LLC.

Hanson, R; 2009; Buddha’s Brain: The Practical Neuroscience of Happiness, Love, and Wisdom; New Harbinger Publications; Oakland, CA.

Hanson, R; Mendius, R; 2007; Buddha’s Brain: The New Neuroscience and the Path of Awakening; Inquiring Mind; p.4; Retrieved from: http://www.wisebrain.org/BuddhasBrainArticle.pdf

Kabat-Zinn, J. (2005). Coming to our senses: Healing ourselves and the world through mindfulness. Hachette UK.

Marotta, J. (2013). 50 Mindful Steps to Self-esteem: Everyday Practices for Cultivating Self-acceptance and Self-compassion. New Harbinger Publications.

Molinary, R. (2010). Beautiful you: A daily guide to radical self-acceptance. Seal Press.

Rogers, C. R. (1957). ‘The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change’. Journal of Consulting Psychology, Vol. 21, pp 95–103.

Steindl-Rast, D; 2013; TED Talk: Want to be happy? Be grateful; Retrieved from: https://www.ted.com/talks/david_steindl_rast_want_to_be_happy_be_grateful?language=en