Γιατί να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία;

Εφτά σημάδια ότι μπορεί να χρειάζεστε την βοήθεια ενός συμβούλου ψυχικής υγείας

«-Γιατί να εμπιστευτώ έναν ξένο; Αφού έχω φίλους!»

«-Είναι μερικές μέρες που νομίζω ότι καταρρέω, αλλά είναι και άλλες που η ζωή μου φαίνεται ωραία.»

«-Είμαι εγώ τρελή; Γιατί να κάνω ψυχοθεραπεία;»

Πότε αλήθεια χρειάζεται να αναζητήσουμε τη βοήθεια ενός συμβούλου ψυχικής υγείας; Ποιά η διαφορά ανάμεσα στην θλίψη και στην κατάθλιψη; Και πότε πρέπει να το πάρουμε πραγματικά απόφαση ότι δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε μόνοι μας στις δυσκολίες της ζωής; Ακολουθούν κάποια από τα συχνότερα θεραπευτικά αιτήματα:

 

1. Δεν ξέρω τι θέλω

Πολύ συχνά οι θεραπευόμενοι έρχονται στις συνεδρίες με αυτό το φαινομενικά γενικό αίτημα. Ενώ ξέρουν τι θέλουν να αλλάξουν, τι δεν αντέχουν πια μες στη ζωή τους, είτε πρόκειται για μια θέση εργασίας που τους στραγγίζει και την τελευταία σταγόνα ενέργειας είτε για μια σχέση άκρως δυσλειτουργική, δεν είναι σίγουροι προς ποιά κατεύθυνση να κινηθούν κι από πού να ξεκινήσουν.

Μέσα στον ασφαλή χώρο του θεραπευτικού πλαισίου, έχουν την ευκαιρία να εστιάσουν στις αιτίες της δυσφορίας, αλλά και να εκπαιδευτούν στο να ακούνε καλύτερα τον οργανισμό τους. Σύμφωνα με την Προσωποκεντρική Προσέγγιση, από την παιδική ήδη ηλικία, ενδοβάλλουμε τους όρους αξίας του περιβάλλοντός μας προκειμένου να νιώσουμε αγαπητοί. Βάζουμε δηλαδή τα «πρέπει» των σημαντικών άλλων πάνω από τα «θέλω» τα δικά μας. Κατά συνέπεια, σιγά -σιγά αποκοβόμαστε από τον αληθινό μας εαυτό και ίσως και να φτάσουμε στην ενήλικη ζωή έχοντας χάσει την επαφή με την εσωτερική φωνή μας.

 

2. Απώλεια – πένθος: 

Εξαιτίας του θανάτου κάποιου αγαπημένου προσώπου, χωρισμού, αλλαγής εργασίας ή μετακόμιση, ενδέχεται να βιώσουμε έντονο πένθος. Πολύ συχνά οι άνθρωποι που μας αγαπούν δεν έχουν τον τρόπο να μας ακούσουν ενεργητικά. Είτε μας παρηγορούν, είτε μας προτείνουν λύσεις ή ακόμα – ακόμα υποτιμούν την αξία του γεγονότος που μας προξενεί τον πόνο.

Στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας, μας δίνεται η ευκαιρία να βιώσουμε όλα τα συναισθήματα σε βάθος και με την ένταση που αναδύονται. Μας επιτρέπεται να βιώσουμε το πένθος μας χωρίς εμείς οι ίδιοι να λογοκρίνουμε τον εαυτό μας και χωρίς να φοβόμαστε ότι θα βαρύνουμε τον ακροατή μας. Ένας καταρτισμένος θεραπευτής θα μας δώσει τον χώρο να ξεδιπλώσουμε τα επώδυνα συναισθήματά μας και να περάσουμε από όλα τα στάδια του πένθους, αλλά και να κάνουμε όσα πισωγυρίσματα χρειαστούμε με τον δικό μας, προσωπικό ρυθμό και τρόπο.

 

3. Υπερβολικό  στρες

Στην καθημερινότητα συχνά βιώνουμε στρεσογόνες καταστάσεις. Κάποιες περίοδοι όμως φαίνονται υπερβολικά δύσκολες και κάποια γεγονότα πιο αγχωτικά από άλλα. Άλλες φορές μάλιστα δείχνουμε να αγχωνόμαστε δυσανάλογα πολύ σε σχέση με το ερέθισμα.

Το άγχος είναι ένας μηχανισμός άμυνας/επιβίωσης αλλά και μια κινητήριος δύναμη για να είμαστε παραγωγικοί και αποτελεσματικοί. Πότε όμως ξεκινάει να γίνεται δυσλειτουργικό; Όταν δε μας αφήνει να χαρούμε τις όμορφες στιγμές, όταν σπάνια μπορούμε να χαλαρώσουμε, όταν δυσχεραίνει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Πολύ συχνά δυστυχώς φτάνει σε επίπεδα τέτοια, ώστε να βλάπτει ακόμη και την σωματική μας υγεία.

Μολονότι πολύ συχνά η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να κριθεί απαραίτητη, η ψυχοθεραπεία μπορεί να δράσει συμπληρωματικά. Βοηθάει ώστε να ανακουφιστούν τα συμπτώματα, ενώ παράλληλα ρίχνει φως στις βαθύτερες αιτίες που προκαλούν το στρες.

Σύμφωνα με την Προσωποκεντρική Προσέγγιση, η ψυχολογική δυσφορία προκαλείται από την δυσκολία να συμβολοποιήσουμε την εμπειρία μας, από την αποξένωση από τον αληθινό μας εαυτό. Μέσα σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση, αποδοχή και αυθεντικότητα, ο θεραπευόμενος αισθάνεται ελεύθερος και ασφαλής να εξερευνήσει τις βαθύτερες αιτίες των εσωτερικών του συγκρούσεων. Το συναισθηματικό πλημμύρισμα μαλακώνει και ο θεραπευόμενος με νέα πια διαύγεια μπορεί να αναζητήσει λύσεις στις αιτίες που του προκαλούν το άγχος.

 

4. Ψυχοπαθολογία:

Στο παρελθόν πολλοί ήταν αυτοί που θεωρούσαν την ψυχοθεραπεία ως τον αντίποδα του ιατρικού μοντέλου. Σήμερα θεωρούμε πως παράλληλα με την αγωγή, η ψυχοθεραπεία μπορεί να συντελέσει στην μείωση της έντασης και της συχνότητας των συμπτωμάτων. Μέσα από την θεραπευτική σχέση, ο θεραπευόμενος θα κατορθώσει να αναστοχαστεί πάνω στα βιώματά του, αλλά και θα εκπαιδευτεί στο να σχετίζεται παρ’ όλες τις δυσκολίες που δημιουργεί η συνθήκη στην οποία βρίσκεται.

Όσον αφορά την Προσωποκεντρική Προσέγγιση, ο θεραπευτής δεν παρουσιάζεται  ως ειδήμων, αλλά καλείται ο ίδιος να μπει ταπεινά ως μαθητής στον κόσμο του θεραπευόμενου. Έτσι, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η επαφή μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου είναι δύσκολη (νοητική υστέρηση, ψύχωση κλπ), ο θεραπευτής μπορεί να ασκήσει αυτό που ο Prouty ονομάζει pre-therapy, να συνδεθεί με το άτομο που έχει απομονωθεί, μέσα από την αντανάκλαση των αποκρίσεών του.

 

5. Μεταβατικά στάδια ζωής:

Απώλεια δεν είναι μόνο ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, αλλά και η μετάβαση από ένα αναπτυξιακό στάδιο στο επόμενο. Η μητρότητα, το σύνδρομο της άδειας φωλιάς, η συνταξιοδότηση, είναι αλλαγές που συχνά είναι δύσκολα διαχειρίσιμες. Με την βοήθεια ενός συμβούλου ψυχικής υγείας, έχουμε την ευκαιρία να επεξεργαστούμε την απώλεια των παλιών μας ρόλων και να διερευνήσουμε τη νέα μας ταυτότητα.

 

6. Μοναξιά και έλλειψη υποστηρικτικού πλαισίου:

Άτομα που ζουν σε δυσλειτουργικά περιβάλλοντα ή σε μικρές και κλειστές κοινωνίες, συχνά δεν έχουν έναν καλό ακροατή για να διηγηθούν όσα βιώνουν. Άτομα με χρόνιες ασθένειες που αισθάνονται πως δεν υπάρχει κανείς να τους καταλάβει, χρειάζονται τη βοήθεια ενός συμβούλου ψυχικής υγείας.

Κάποτε υπήρχε ένα πιο ευρύ υποστηρικτικό πλαίσιο για τις δυσκολίες και τις μεταβάσεις της ζωής: η κοινότητα και η οικογένεια. Σήμερα που αυτό το πλαίσιο γίνεται όλο και πιο χαλαρό εώς ανύπαρκτο, ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής καλείται να παίξει τον ρόλο των δικών μας ανθρώπων που συχνά απουσιάζουν.

 

7. Προσωπική ανάπτυξη

 

Ξεκίνησα το ψυχοθεραπευτικό μου ταξίδι πολλά – πολλά χρόνια πριν, από καθαρή περιέργεια. Εκείνο τον καιρό, δεν παρατηρούσα κάποια συγκεκριμένη ψυχολογική δυσφορία. Σιγά -σιγά ήρθα σε επαφή με τον καταπιεσμένο μου θυμό και με όσα δεν ήμουν σε θέση να συμβολοποιήσω ως τότε. Άρχισα επίσης να ακούω τις ανάγκες μου.

Συνειδητοποίησα με τα χρόνια πως η προσωπική μου ανάπτυξη ήταν προτεραιότητα για εμένα, κι όταν άρχισα να χωράω ακόμη και τις πιο δυσάρεστες εμπειρίες στο αφήγημα της ζωής μου, δοκίμασα να αλλάξω καρέκλα στο δωμάτιο θεραπείας.

Η ψυχοθεραπεία άρχισε να ασχολείται ακόμη και με όσους δεν δοκίμαζαν έντονη ψυχολογική δυσφορία από την εποχή του Maslow. Σήμερα, θεωρώ πολύ ενθαρρυντικό ότι πολλοί νέοι άνθρωποι (άντρες και γυναίκες) έρχονται σε εμένα με βασικότερο αίτημα να βελτιώσουν τον εαυτό τους και τον τρόπο που σχετίζονται.

 

Πότε να ΜΗΝ ξεκινήσετε θεραπεία:

1. Αν θεωρείτε πως ο θεραπευτής θα σας δώσει μαγικές λύσεις:

Κατά την διάρκεια του ψυχοθεραπευτικού σας ταξιδιού, ο καπετάνιος θα είστε εσείς. Ο θεραπευτής, ταπεινός συνοδοιπόρος, θα προσπαθήσει να σταθεί στο πλευρό σας στις όμορφες και στις δύσκολες στιγμές. Δεν θα πάρει αποφάσεις για εσάς, αλλά θα σας στηρίξει προς όποια κατεύθυνση κι αν αποφασίσετε να κινηθείτε. Δεν θα σας δώσει απαντήσεις σε όλα σας τα ερωτήματα, θα σταθεί όμως στο πλάι σας όσο εξερευνάτε τον εσωτερικό σας κόσμο. Δεν διαθέτει το εγχειρίδιο για να αλλάξετε, θα είναι όμως πιστός σύντροφος κατά τη διάρκεια της αλλαγής σας από μια άκαμπτη προσωπικότητα σε ένα άτομο που αποδέχεται τη ροή της ζωής και μαθαίνει να αναπτύσσεται συνεχώς.

2. Αν θεωρείτε πως θα είναι πάντα μια εύκολη διαδικασία:

Θέλει θάρρος η ψυχοθεραπεία. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσος εγκλωβισμένος πόνος θα αναδυθεί όταν ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε από πριν πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να ικανοποιηθεί το θεραπευτικό αίτημα, ούτε αν θα αρέσει στους οικείους μας ο αληθινός μας εαυτός που θα ανακαλύψουμε  σιγά-σιγά.

Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Το πότε και αν χρειάζεστε ψυχοθεραπεία το γνωρίζετε μόνο εσείς οι ίδιοι, ενώ κάποιες φορές μπορεί να σας επιστήσουν την προσοχή και τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Η πρώτη επίσκεψη σε έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας θα έχει μορφή γνωριμίας, αφού θα πρέπει να αναρωτηθείτε αν είστε σε θέση να χτίσετε την απαραίτητη θεραπευτική συμμαχία με τον συγκεκριμένο επαγγελματία.

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως το ταξίδι στο οποίο θα εμπλακείτε δεν έχει έναν σαφώς καθορισμένο προορισμό όπου άπαξ και φτάσετε θα αφήσετε όλα τα προβλήματα πίσω σας δια μαγείας. Εξάλλου, «η  καλή ζωή είναι μια διαδικασία , όχι μια κατάσταση. Είναι κατεύθυνση και όχι προορισμός», όπως έλεγε ο C. Rogers.

 

Βιβλιογραφικές αναφορές

Cooper, M. (2007). The handbook of person-centred psychotherapy and counselling. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Joseph, S., & Worsley, R. (Eds.). (2005). Person-centred psychopathology: A positive psychology of mental health. PCCS books.

Mearns, D., & Thorne, B. (1988). Person-centred counselling in action. London: Sage Publications.

Neimeyer, R. A. (2006). Ν’ αγαπάς και να χάνεις: αντιμετωπίζοντας την απώλεια. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική Α.Ε.

Rogers, C.R. (1961). On becoming a person. Oxford, England: Houghton Mifflin.

Rogers, C. R. (1980). A way of being. Boston: Houghton Mifflin.

Rogers, C. R. (1957). ‘The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change’. Journal of Consulting Psychology, Vol. 21, pp 95–103.

Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships as developed in the client-centered framework. McGraw-Hill.

Rogers, C. R., & Therapy, C. C. (1951). Its Current Practice, Implications and Theory. London: Constable, 184-256.

 

Συγγραφέας: Μαρία Μαγγανάρη

Msc in Person – Centered Counseling and Psychotherapy

P.E.T., T.E.T., M.B.A.

mariamanganari.gr