Αποτελεσματική Επικοινωνία στη διάρκεια των Γιορτών

Η περίοδος των γιορτών είναι μια ευκαιρία να αισθανθούμε ζεστασιά αφού συναντιόμαστε με την ευρύτερη οικογένεια, τους φίλους και τους αγαπημένους μας ανθρώπους. Ωστόσο, για τον ίδιο ακριβώς λόγο, αποτελεί συχνά και μια τεράστια πρόκληση. Οι υψηλές προσδοκίες, οι αναπόφευκτες συγκρούσεις ή τα μη εκφρασμένα από παλιά παράπονα, μπορούν να προκαλέσουν ένταση και να μετατρέψουν την εορταστική περίοδο σε πηγή στρες.

Η ειλικρινής επικοινωνία φαίνεται να είναι το κλειδί για να διατηρηθούν οι σχέσεις υγιείς και γεμάτες νόημα. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να επικοινωνήσουμε με αυθεντικότητα, διατηρώντας παράλληλα τη συναισθηματική μας ισορροπία τις μέρες των γιορτών;

1. Ξεκινήστε με την παρατήρηση του εαυτού σας, αλλά και των συνθηκών

Η επικοινωνία ξεκινά από την κατανόηση του εαυτού μας. Εντοπίστε και αποδεχθείτε τα συναισθήματά σας. Στη συνέχεια, παρατηρείστε τις συνθήκες, το πλαίσιο, το δυναμικό και τη διάθεση των συνομιλητών σας.

Ρωτήστε τον εαυτό σας:
«Τι πραγματικά θέλω να επικοινωνήσω;»
«Τα συναισθήματα ή οι σκέψεις που επιθυμώ να μοιραστώ θα βοηθήσουν τον συνομιλητή μου ή/και τη σχέση μας;»
«Μήπως όσα αισθάνομαι στο εδώ και τώρα έχουν περισσότερο να κάνουν με ανέκφραστα συναισθήματα του παρελθόντος (πόνο, θυμό, εγκατάλειψη, αδικία) παρά με τα σημερινά γεγονότα;»
«Αξίζει τον κόπο να μοιραστώ τα συναισθήματά μου ή μήπως ο αποδέκτης δεν έχει την διάθεση/το δυναμικό να με ακούσει αληθινά και ξαναπληγωθώ;».
«Με ποιο στόχο θέλω να μιλήσω; Για «να τα πω» να ξαλαφρώσω ή ευελπιστώ πραγματικά να ακουστώ;»
«Μήπως η στιγμή δεν είναι η κατάλληλη;»

2. Χρησιμοποιήστε τα “Μηνύματα – Εγώ”

Τα “Μηνύματα – Εγώ” είναι ένα ισχυρό εργαλείο που προάγει την ανοιχτή επικοινωνία, χωρίς να κατηγορεί τον άλλον.

Με το Μήνυμα – Εγώ Αντιπαράθεσης, αντί να κολλήσετε στους άλλους ταμπέλες ή χαρακτηρισμούς, περιγράψτε τη συμπεριφορά τους, την απτή επίπτωση που έχει σε εσάς και το συναίσθημα που παράγεται από την επίπτωση αυτή. Μιλήστε βάσει των δικών σας αναγκών και πάρτε την ευθύνη των συναισθημάτων σας, ακόμη κι αν προέρχονται από ανάγκες που περιμένατε πως οι άλλοι θα σας ικανοποιούσαν. Αντί να πείτε: «Ποτέ δεν με στηρίζεις,» δοκιμάστε να πείτε: «Νιώθω ότι έχω ανάγκη από περισσότερη υποστήριξη από εσένα αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύω». Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας μειώνει την αμυντικότητα του άλλου, το κανάλι επικοινωνίας παραμένει ανοιχτό και έχετε πολλές πιθανότητες να κινητοποιήσετε την ενσυναίσθηση του συνομιλητή σας. Ο δρόμος για τον διάλογο ανοίγει.

Πιθανότατα να είναι ωφέλιμο να χρησιμοποιήσετε και τα Προληπτικά Μηνύματα – Εγώ, προκειμένου να προλάβετε συγκρούσεις ή άβολες καταστάσεις: «Καλύτερα να μην μιλήσουμε για περιουσιακά στο γιορτινό τραπέζι» ή «Επεξεργάζομαι ακόμη αυτό που συνέβη οπότε προτιμώ να μην μου κάνετε ερωτήσεις».

Σημαντικότατα είναι και τα Ενισχυτικά Μηνύματα – Εγώ, με τα οποία υπογραμμίζετε συμπεριφορές που επιθυμείτε να επαναληφθούν «Ήταν πολύ σημαντικό για μένα που με βοήθησες απόψε με την οργάνωση του δείπνου κι έτσι είχα και εγώ το περιθώριο να χαλαρώσω, σε ευχαριστώ πολύ!» ή στιγμές που απολαύσατε: «Μα τι ωραία που περάσαμε εχτές, θα μου μείνουν αξέχαστα τα γέλια μας».

3. Ακούστε Ενεργά

Η Ενεργητική Ακρόαση είναι βασικό στοιχείο της αποτελεσματικής επικοινωνίας. Αντί να ακούτε και συγχρόνως να σκέφτεστε τι να απαντήσετε ή τι αντίστοιχο συνέβη στο παρελθόν σε εσάς, δώστε πραγματική προσοχή στα λόγια του άλλου. Δείξτε ειλικρινές ενδιαφέρον και κατανόηση με φράσεις όπως: «Αν καταλαβαίνω σωστά, νιώθεις ότι…» Κάντε ανοιχτές ερωτήσεις που να δείχνουν φιλική περιέργεια και μη διστάσετε να δείξετε ενσυναίσθηση με τις εκφράσεις του προσώπου σας, την στάση του σώματος αλλά και το καθρέφτισμα των συναισθημάτων του συνομιλητή σας «Ήταν τεράστιο σοκ αυτό που πέρασες!» ή «Έχεις απελπιστεί πια με αυτή την ιστορία!».

Οι περισσότεροι νομίζουν ότι χρειάζεται να έχουν εξαιρετικές εμπειρίες να αφηγηθούν, ενώ στην πραγματικότητα όλοι λαχταράμε έναν καλό ακροατή να μας ακούσει με όλη του την προσοχή. Αυτή η προσέγγιση ενισχύει την εμπιστοσύνη και την αίσθηση αποδοχής.

4. Θέστε Υγιή Όρια

Οι γιορτές είναι συχνά γεμάτες προσκλήσεις και προσδοκίες. Μην διστάσετε να πείτε αποφασιστικά ΟΧΙ όταν νιώθετε πίεση. Θέστε όρια που σέβονται τις ανάγκες σας, είτε όσον αφορά τις προσκλήσεις είτε την αδιακρισία συγγενών και φίλων. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε: «Θα ήθελα να συμμετέχω, αλλά φέτος τις γιορτές έχω αποφασίσει να αφιερώσω περισσότερο χρόνο στον εαυτό μου.» Ή «Το αν θα κάνουμε δεύτερο παιδί το θεωρώ πολύ προσωπικό ζήτημα και σίγουρα δεν είναι της παρούσης». Τα υγιή όρια προστατεύουν τη συναισθηματική σας ευεξία και προλαμβάνουν τις εκρήξεις θυμού.

5. Αποδοχή της διαφορετικότητας

Κατά την διάρκεια των γιορτών, οι διαφορές στις αξίες, τις πεποιθήσεις ή τις προσδοκίες, μπορούν να γίνουν πηγή έντασης. Θυμηθείτε ότι το να αποδέχομαι τις διαφορετικές ανάγκες, αξίες ή συμπεριφορές δεν σημαίνει ότι συμφωνώ και με αυτές. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε τις απόψεις των άλλων, ακόμα κι αν διαφέρουν από τις δικές μας. Η αγάπη και η αληθινή σύνδεση βασίζεται στην αμοιβαία αποδοχή, παρά τις διαφορές. Το να νιώθουμε ότι απειλούμαστε από την διαφορετικότητα των άλλων, μάλλον λέει περισσότερα για την αίσθηση του εαυτού μας, παρά για τους εκείνους.

Οι γιορτές είναι μια ευκαιρία να ενδυναμώσουμε τις σχέσεις μας και να δημιουργήσουμε πιο αυθεντικές και βαθιές συνδέσεις. Με αυθεντικότητα, ενεργητική ακρόαση και σεβασμό στις διαφορές, μπορούμε να καλλιεργήσουμε σχέσεις που αντέχουν στον χρόνο και γεμίζουν τη ζωή μας με νόημα. Ας χρησιμοποιήσουμε αυτές τις γιορτές ως αφορμή για μια πιο ειλικρινή και γεμάτη αποδοχή επικοινωνία. Ας δημιουργήσουμε όμορφες κοινές αναμνήσεις, στιγμές σύνδεσης, χαράς και γέλιου κι φυσικά όπου χρειάζεται, διατηρώντας σταθερά τα όρια του εαυτού.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Garner, E. The Art of Communicating. Bookboon.
Gordon, T. (2008). Parent effectiveness training: The proven program for raising responsible children. Harmony.
Cherniss, C., Extein, M., Goleman, D., & Weissberg, R. P. (2006). Emotional intelligence: what does the research really indicate?. Educational psychologist, 41(4), 239-245.
Wattenburger, C. S. (2014). Interpersonal communication & conflict management: a training manual for law firms.
Guerrero, L. K., & Floyd, K. (2006). Nonverbal Communication in Close Relationships. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.